Ο φόβος εναντίον των εμβολίων (MMR κ.α) και οι μύθοι σχετικά με τη χρήση τους δεν αποτελούν πρόσφατο φαινόμενο.

Ήδη από τον 18ο αιώνα ο αιδεσιμότατος Edmund Massey στην Αγγλία, στο κήρυγμά του “Οι επικίνδυνες και Αμαρτωλές Πρακτικές του Εμβολιασμού”, περιέγραφε τα εμβόλια σαν μια προσπάθεια εναντίωσης στην τιμωρία του Θεού για τις αμαρτίες των ανθρώπων.

 

Τα τελευταία όμως χρόνια, το αντιεμβολιαστικό κίνημα αναζωογονήθηκε λόγω της δημοσίευσης σε ένα από τα εγκυρότερα παγκοσμίως ιατρικά περιοδικά, The Lancet, μιας μελέτης του Άγγλου ιατρού και ερευνητή Andrew Wakefield, όπου μαζί με 12 συνεργάτες-συγγραφείς υποστήριξαν ότι βρήκαν στοιχεία, σε πολλές από τις 12 περιπτώσεις που μελετούσαν, για τον ιό της ιλαράς στα πεπτικά συστήματα παιδιών που είχαν παρουσιάσει συμπτώματα αυτισμού μετά από εμβολιασμό με MMR (1). Μάλιστα ο Wakefield πρότεινε σε ένα βίντεο που κυκλοφόρησε να συμπέσει με τη δημοσίευση της μελέτης, ότι υπάρχει αιτιώδης σχέση μεταξύ του MMR και του αυτισμού: «… ο κίνδυνος αυτός του συνδρόμου [αυτό που ονόμαζε ο Wakefield αυτιστική εντεροκολίτιδα] σχετίζεται με το συνδυασμένο εμβόλιο, το MMR, αντί για τα μεμονωμένα εμβόλια». 

Στη συνέχεια συνέστησε το συνδυασμένο εμβόλιο MMR (έναντι ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας) να ανασταλεί υπέρ των εμβολιασμών ενός αντιγόνου, που δίδονται χωριστά με την πάροδο του χρόνου. (Ο ίδιος ο Wakefield είχε υποβάλει αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για ένα εμβόλιο ιλαράς με ένα αντιγόνο το 1997 και έτσι φαίνεται να έχει πιθανό οικονομικό ενδιαφέρον για την προώθηση αυτής της άποψης).

Όπως ήταν αναμενόμενο, η αντίδραση των γονιών στη δημοσίευση αυτή ήταν άμεση, με αποτέλεσμα το ποσοστό των εμβολιασμών σε ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία να μειωθεί δραματικά.

Αρκετές μελέτες που εκπονήθηκαν αργότερα, δεν επιβεβαίωσαν τη σχέση του MMR με τον αυτισμό (2).

Το 2004, ο συντάκτης Dr. Richard Horton του Lancet έγραψε ότι ο Wakefield θα έπρεπε να είχε αποκαλύψει στο περιοδικό ότι είχε πληρωθεί από δικηγόρους που επεδίωκαν να ασκήσουν αγωγές εναντίον κατασκευαστών εμβολίων (3).

Το 2010 το Lancet απέσυρε τη μελέτη ως”εντελώς ψευδή” (4) και 3 μήνες αργότερα το Γενικό Ιατρικό Συμβούλιο της Βρετανίας απαγόρευσε στον Wakefield να ασκεί ιατρική στη Βρετανία, δηλώνοντας ότι είχε δείξει «περιφρονητική αδιαφορία» για τα παιδιά κατά τη διάρκεια της έρευνάς του.

Στις 6 Ιανουαρίου 2011, το BMJ δημοσίευσε ένα άρθρο του Brian Deer, ενός βρετανού δημοσιογράφου που είχε αναφερθεί στο παρελθόν για λάθη στο έργο του Wakefield (5). Σε αυτό το άρθρο, ο Deer μίλησε με τους γονείς των παιδιών της αποσυρμένης μελέτης και βρήκε στοιχεία ότι ο Wakefield διέπραξε απάτη παραποιώντας τα δεδομένα για τις συνθήκες των παιδιών.

Συγκεκριμένα, ο Deer ανέφερε ότι ενώ στη μελέτη υποστηρίζονταν ότι οκτώ από τα δώδεκα παιδιά της μελέτης έδειξαν είτε γαστρεντερικά είτε συμπτώματα που ομοιάζουν με αυτισμό κάποιες ημέρες μετά τον εμβολιασμό, τα αρχεία αντιθέτως έδειχναν ότι το πολύ δύο παιδιά παρουσίασαν αυτά τα συμπτώματα σε αυτό το χρονικό διάστημα. Επιπρόσθετα, ενώ η μελέτη του Wakefield ισχυρίζονταν ότι τα δώδεκα από τα παιδιά ήταν “προηγουμένως φυσιολογικά” πριν από τον εμβολιασμό με το MMR, βρέθηκε ότι τουλάχιστον δύο είχαν αναπτυξιακή καθυστέρηση, που ήταν σημειωμένα στο φάκελό τους πριν από τον εμβολιασμό.

Επιπρόσθετα, αφού εξέτασε τα αρχεία για τα δώδεκα παιδιά, ο Deer σημείωσε ότι οι δηλώσεις που αναφέρονταν στη μελέτη του Wakefield, δεν αντιστοιχούσαν με αυτούς από τα αρχεία σε οποιαδήποτε κατηγορία δηλ. στα παιδιά με αυτισμό, σε εκείνα με μη ειδική κολίτιδα και εκείνα που παρουσίασαν τα πρώτα συμπτώματα λίγες ημέρες μετά τη λήψη του εμβολίου MMR. Το άρθρο του Lancet υποστήριζε ότι έξι από τα παιδιά είχαν και τους τρεις αυτούς όρους. Σύμφωνα όμως με τα αρχεία, κανένα παιδί δεν τους είχε!

Η άνοδος του αντιεμβολιαστικού κινήματος στον δυτικό κόσμο αποτελεί σοβαρή απειλή για την υγεία των ανθρώπων. Άνθρωποι όλων των ηλικιών έχουν πέσει θύμα πρόσφατων κρουσμάτων ιλαράς, μιας από τις «εξαλειμμένες» ασθένειες που έκαναν επιστροφή, ως άμεση συνέπεια της μη επίτευξης του ορίου ανοσοποίησης για τα εμβόλια MMR. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι ακόμη και οι γονείς που ευνοούν τον εμβολιασμό, μπορούν να μπερδεύονται από τη συνεχιζόμενη συζήτηση, οδηγώντας τους να αμφισβητήσουν τις επιλογές τους.

Για να καταπολεμηθεί το κίνημα κατά του εμβολιασμού, πρέπει να δοθεί μεγάλη έμφαση στο να βοηθήσουμε τους γονείς να αναπτύξουν εμπιστοσύνη στους επαγγελματίες του τομέα της υγείας και στις σχετικές υπηρεσίες του Δημοσίου, να τους ενημερώσουμε για τα γεγονότα και τα αριθμητικά στοιχεία, να αντικρούουμε συνεχώς τους μύθους που προωθούνται από τα κινήματα κατά του εμβολιασμού και να ασκηθεί επαρκώς η νομοθεσία που προωθεί τον εμβολιασμό.

Ιωάννης Α. Παναγιωτόπουλος

1. Ileal-lymphoid-nodular hyperplasia, non-specific colitis, and pervasive developmental disorder in children. Wakefield AJ, Murch SH, Anthony A, et al. Lancet. 1998;351:637–641 (αποσυρμένο)

2. No evidence for a new variant of measles-mumps-rubella-induced autism. Fombonne E, Chakrabarti S. Pediatrics. 2001;108:0.

3. Horton, R. A statement by the editors of The Lancet. The Lancet. 2004; 363(9411): 820-821

4. Boseley S. The Guardian. Media: [Jun;2018 ]. 2010. Lancet Retracts ‘Utterly False’ MMR Paper.

5. Deer, B. How the case against the MMR vaccine was fixed. BMJ. 2011; 342: c5347